Gjergj Elez Alija - Analizë, koment i rapsodisë

1 - ANALIZA, KOMENTI

 

 

Pjesa e parë
Parashtrimi i çështjeve që do të trajtohen; kuadrimi i rapsodisë në folklor; rapsodia e Gjergj Elez Alisë dhe Epika Legjendare; Gjergj Elez Alija dhe Cikli i kreshnikëve; subjekti i rapsodisë.

Pjesa e dytë
Simbolika e numrit 9; ujët e burimit magjik; motivi i dashurisë dhe shfaqjet e tij; elementi femëror - mashkullor në mentalitetin poetik folklorik; armët dhe lidhja e kreshnikut me to; tema, konflikti; figura e bajlozit; lidhja e përmbysur e shqiptarit me detin; koncepti i trimërisë në epikë.

Pjesa e tretë
Kuptimi i taksës; kërkesat e balozit / pushtuesit; "logjika" e pushtuesit; çfarë cenon taksa; liria kolektive, liria personale; për çfarë dylufton Gjergji.

Pjesa e katërt
Pagesa e taksës; veçantia e vajtimit të motrës; shpëtimtarët janë të vdekur; thirrja e vdekjes si "shpëtimtare"; veprimi i mrekullishëm i Gjergjit (tipik për një hero të epikës legjendare); dialogu motër-vëlla, tensioni në fjalë dhe veprime; mallkimet; besimi fuqinë e fjalës; destinacioni i heroit, vdekja heroike në fushë të betejës; heroi pa dilema; koncepti i vjetër i trimërisë.

Pjesa e pestë
Statusi social i kreshnikëve; propozimi trefish i turpshëm i probatinit; si i përgjigjet motra e Gjergjit propozimit;roli i dy nallbanëve; emrat e nallbanëve; dialogu dhe përsëritja epike.

Pjesa e gjashtë:
Aksioni në këngën epike; ironia në fjalët e Gjergjit dhe arsyeja pse përdoret ajo; dyluftimi tipik: rrekja me fjalë, radha e gjuajtjes; mesazhi i këngës, vargjet që e përcjellin atë; hiperbolat; kuajt, armët, pajisjet me cilësi të jashtëzakonshme të heronjve; përmasat trupore të heronjve; mitema e luftës të përbindëshit me të voglin.

Pjesa e shtatë:
Balozi dhe kuçedra: mbeturina të demonit të vjetër në figurën e balozit; vjetërsia e këngës, elementët me të cilat përcaktojmë vjetërsinë e këngës (dyluftimi mesjetar; armët - topuzi; mjedisi baritor-blegtoral; sistemi feudal i taksave; emërtimet); tipare të epikës (dialogu, rrëfimi; fryma heroike; heronjtë e jashtëzakonshëm; elementi i mbinatyrshëm; distancimi i rrëfimtarit).

Pjesa e tetë:
Tragjizmi, me çfarë elementësh përcillet ai; përmendorja e dashurisë reciproke; zakonet mortore: gjama, murana, varri i përbashkët, pema mbi varr; braktisja, shkretimi, dhimbja që përcaktojnë situatën e fundit të këngës; kritikë për braktisjen (bjerrjen) e idealit; modelet e humbura; balada si shtesë e mëvonshme, argumente për këtë tezë (fryma liriko-tragjike, fundi i aksionit - i këngës, mospërputhja e titullit).

2 - USHTRIME

a) Quiz për rapsodinë "Gjergj Elez Alija"

b) Pyetje me shtjellim për rapsodinë "Gjergj Elez Alija"
     Pyetje me shtjellim 1
     Pyetje me shtjellim 2
     Pyetje me shtjellim 3
     Pyetje me shtjellim 4